Bjór og léttvín í búðir
Smá meir - annað efni sem ég vildi ekki hafa með í hinni færslunni
Í vísó í Víking var fyrirlesarinn spurður um álit fyrirtækisins á því ef einkasala ÁTVR af bjór og léttvíni yrði afnumin. Svarið var á þá leið að Víking er á móti því á þeim forsendum að lágvöruverðsverslanirnar tækju þá yfir markaðinn og þá eingöngu með örfáar tegundir. Þetta sjónarmið er gott og gilt, þá sérstaklega ef hugsað er um hagnaðarhámörkun fyrirtækja. Þegar ég ætlaði að fara reyna koma með eftirfarandi "dæmisögu" þá var eins og hún neitaði að hlusta því þetta væri það eina rétta frá sjónarhorni fyrirtækisins.
Ef við aftur blöndum aðeins saman hagnaðarhámörkun fyrirtækja og nytjahámörkun einstaklinga þá gætum við fengið annað svar.
Segjum sem svo að Bónus og Krónan muni bjóða upp á max 3 tegundir af ódýrum lagerbjór, líkt og Nettó í DK, en að Hagkaup og Nóatún einbeiti sér að vinsælli tegundum, t.d. Tuborg, Carlsberg, Thule og Víking.
Einstaklingur sem horfir einungis í krónur p/dós myndi þá líklegast versla nær eingöngu í Bónus og Krónunni en einstaklingur sem velur gæði fram yfir verð er þá reiðubúnari að borga meira og fer því frekar í Hagkaup eða Nóatún. Inn í þetta val spilast einnig tekjur einstaklingsins því að eftir því sem einstaklingur hefur hærri tekjur því reiðubúnari er hann að greiða hærri fjárhæð gegn því að fá betri gæði (alveg eins og með fæði stúdenta á námsárunum, það er allt annað en eftir útskrift sökum hærri tekna).
Það hefur reyndar oft tíðkast á meðal Íslendinga að spáð sé meira í magnið en gæðin þegar kemur að bjórdrykkju og í því samhengi myndu lágvöruverðsverslanirnar vinna en nú í seinni tíð hefur þróunin snúist við, að ég held. Það hefur tekið landsmenn 18 ár að læra meta bjórinn og fara haga drykkjunni meira í átt að gæðum en magni, ég er svo sem engin undantekning á því frekar en allir hinir.
Hvað með hlið fyrirtækjanna. Þau horfa jú helst á selt magn af sinni framleiðslu. Þær ölgerðir sem starfa hér á landi eru líklegast hræddar við það að lágvöruverðsverslanirnar fari að snúa sér að innflutningi á ódýrum bjór, ég skil það sjónarmið mjög vel. Í upphafi frjálsrar verslunar má að vísu reikna með því að verslun með innfluttan ódýran bjór verði meiri en öðrum bjórum en með tímanum má fastlega gera ráð fyrir því að þetta jafnist allt saman út. Landsmenn munu þá snúa sér aftur að innlendri framleiðslu ef það yrði sú bjórtegund sem þeim myndi líka best við. Þannig myndi draga úr markaðshlutdeild innflutta bjórsins og hlutdeild innlenda bjórsins myndi aukast. Auðvitað gerist þetta ekki allt saman á einu augnabliki, frekar svona á 2-3 árum max.
Ef þetta er svo summað upp kemur eftirfarandi niðurstaða, ef niðurstöðu má kalla:
Báðir aðilar á markaðnum, fyrirtækin og neytendurnir, hugsa fyrst og fremst um nytja- og hagnaðarhámörkun (sem er nokkurn veginn sami hluturinn). Frjáls innflutningur mun að öllum líkindum leiða til verðlækkunar á ölinu sem myndi þá þýða það að neytendur snúi sér strax að ódýrari vörunni, að því gefnu að þeir hugsi ekki um gæðin. Innflutt öl hefur hér fengið hlutverk ódýrari vörunnar. Fyrstir til að finna fyrir samdrætti væru því innlendir framleiðendur, en þó aðeins tímabundið eða á meðan hagkerfið kemst aftur í jafnvægi. Þegar jafnvægi væri náð er um hámark neytenda og framleiðenda að ræða því báðir aðilar hafa fundið sína kjörstöðu á markaðnum, þ.e. neytendurnir hafa fundið hvaða neysla hentar þeim best og fyrirtækin hafa fundið út hvaða framleiðslumagn hámarkar þeirra hagnað.
Var einhver sem skildi þetta allt saman, ef svo er, hvert er þá álit ykkar?
Mitt mat á þessu er það að ölgerðirnar þurfa ekki að óttast of mikinn samdrátt því fólk er farið að átta sig á gæðum frekar en magni, nema þá helst námsmenn sem hugsa akkurat um andhverfuna - fá sem flestar dósir fyrir peninginn.